فیروزهکوب از صنایع دستی است و با نشاندن قطعههای کوچک سنگ فیروزه به حالت موزاییکی بر سطح ظرفها، زیورآلات و اشیای تزئینی (از پایههایی به جنسهای مسی، برنجی، نقره، ورشویی یا برنزی) ساخته میشود. بین قطعههای فیروزه نوعی لاک تیرهرنگ قرار میگیرد. هر چه ظرف فیروزه کوبی شده پرکارتر و منظمتر باشد و فاصله کمتری بین قطعات فیروزه باشد، ارزش هنری آن بیشتر است. امروزه مرکز این هنر اصفهان است.
این هنر حدود ۶۰ یا ۷۰ سال پیش در مشهد (خراسان رضوی) به دست حاجی بابا (م) انجام شد و به اصفهان آورده شد.
سطح زیر کار از فلز مورد نظر مانند برنج، مس و نقره توسط زرگر یا سازنده فلز به کمک دست یا دستگاه پرس ساخته میشود و صاف و صیقلخورده وارد مرحله بعد میشود.
استاد فیروزهکوب، خردهفیروزهها که از نظر اندازه و رنگ باید مشابه باشند از ضایعات دیگر جدا میکند. بعد از مشخص شدن نوع سنگی که قرار است بر سطح کار شود. سطح فلز مورد نظر کمی گرم میشود در این زمان بر روی سطح کمی لاک پودر شده (لاک گردویی) میپاشند در زمانی که لاک حالت مذاب دارد فیروزه را روی آن میچسبانند. بعد از آنکه سطح مورد نظر را با فیروزه پوشاندند و فضاهای خالی میان فیروزهها را با فیروزههای ریزتر پر کردند، آن را به کمک سنگ «آبسان» صاف و صیقلی میکنند تا برجستگیهای لاک و فیروزه از بین رود و سطحی یک دست به دست آیند. در این مرحله است که رنگ واقعی فیروزه نمایان میشود.
پرداختگری است. در این مرحله بر روی سطوح فیروزهکوبی شده را پولیش میکشند و بعد روی آن را پلی استر میکشند که دلیل آن حفاظت از سطح کار و همچنین زیبایی حداکثری اثر است.
هنر فیروزهکوبی مانند بسیاری از هنرها جنبهٔ تزیینی و تجملی دارد. اما از آن جا که این هنر را بر ظروفی نظیر شیرینیخوری، قندان، گلدان، گلابپاش، سنگاب و … پیاده میکنند فقط جنبهٔ کاربردی نیز پیدا میکنند. اما همانگونه که گفتیم فیروزهکوبی قبل از آنکه بر ظروف انجام شود بر روی زیورآلات پیاده میشد. هنری که امروزه نیز طرفداران زیادی دارد.
اما امروزه از فیروزهکوبی به جز بر روی ظروف و زیورآلات برای ساخت تابلوهای نفیس نیز استفاده میشود. بدین گونه که خوشنویسی بر روی سطح اگر پارچهای باشد نوشته شده و سپس فیروزهها بر روی آن چسبانده میشوند و اگر سطح مورد نظر چوبی باشد بعد از لیزر طرح مورد نظر بر روی چوبی تکههای فیروزه داخل آنها کار میشود.